«Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии уораана улам-улам ыраатан иһэр, уоттаах сэрии сылларын эт-хааннарынан билбит көлүөнэ аҕыйаатар-аҕыйыыр… Оттон Улуу Кыайыы тыына көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн сыллата күүһүрэр, эдэрсийэр” – диэн элбэҕи этэр тылларынан Чараҥ ыччатын кэнсиэрэ саҕаланна.
Улуу Кыайыы 80 сылын көрсө Улуу Кыайыы тыынын эдэр көлүөнэҕэ иҥэрбит аҕам саастаах дьоҥҥо анаан Чараҥ ыччата “Нам жить и помнить. Өйдүүбүт! Сүгүрүйэбит! Махтанабыт!” диэн кэнсиэри бэлэхтээтэ. Аҕа дойду сэриитин кэминээҕи нэһилиэк историятыгар ситимнээн оччотооҕу ырыалар бииртэн-биир ылланан, үҥкүүлэр үҥкүүлэнэн, уус-уран дьүһүйүүлэр көстөн аҕа саастаах көрөөччү кутун туттулар.
Кэнсиэр «Синий платочек» үҥүүнэн саҕаланна. Эдэркээн кыргыттар тапталлаахтарын сүрэхтэриттэн арааран уот-кутаа хонуутугар атаарар түгэннэрэ көрөөччүнү ол иэдээннээх сыллар саҕаланыыларыгар тиэртэ. Салгыы Марианна Федосеева, Алина Ноговицына, Лия Бурцева, Анна Хабарова Тимофей Сметанин “Эдэркээн доҕоруом” хоһоонун дириҥ иэйиилээхтик ааҕан ахтылҕан, долгуйуу, кэтэһии тыынын эргиттилэр. Сахабыт сирин 62 тыһыынча эдэр уолаттара уонна кыргыттара, ол иһигэр Уус Алдан улууһуттан 2375, оччолорго биир Хоро нэһилиэгиттэн 148, Чараҥтан 84 эдэркээн уол уоттаах сэриигэ Ийэ дойдуларын көмүскүү туруммуттара. Аҕа дойду сэриитин символа буолбут Михаил Исаковскай тылларыгар, Матвей Блантер музыкатыгар “Катюша” ырыаны Зоя Жураховская уонна Кристина Винокурова толорон дохсун ытыс тыаһынан биһирэннилэр. Поэт, публицист, очеркист, П.А. Ойуунускай аат. судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата Сергей Степанович Васильев – Борогонскай “Арамаан артыала”, “Ытык Ильмень” поэмалара, “Аччыгый уол”, “Кылбаҥнаа эрэ, кылыһым” хоһоонноро саха литературатын көмүс фондатыгар киирбиттэрэ. Бу айымньылар күн бүгүҥҥэ диэри оҕону, ыччаты иитиигэ, дойдуга бэриниилээх буолуу тыынын иҥэриигэ төһүү күүс буолаллар. “Кылбаҥнаа эрэ, кылыһым” хоһоону Чараҥ орто оскуолатын 1-кы кылааһын үөрэнээччитэ Егор Бурцев ааҕан иһитиннэрдэ (сал. Марианна Федосеева). Сэриигэ кыттыбыт биир дойдулаахтарбыт Аҕа дойду Улуу сэриитин саамай кырыктаах уонна бөдөҥ кыргыһыыларыгар Арҕаа уонна Илиҥҥи фроннарга Москва, Ленинград, Сталинград куораттары, Кавказ, Курскай Тоҕой, Украина, Белоруссия, Европа дойдуларын көмүскээһиҥҥэ, Японияны милитаристартан босхолооһуҥҥа кыайыы туһа диэн хорсуннук сэриилэспиттэрэ, тыыннарын толук уурбуттара. Булат Окуджава тылларыгар, музыкатыгар “Нам нужна одна Победа” ырыаны Мүрү 2-с №-х орто оскуолатын 2-с кылааһын үөрэнээччитэ Адриан Афанасьев толордо. Чараҥ бөһүөлэгиттэн Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Арҕаа фроҥҥа 65, Илиҥҥи фроҥҥа 18, үлэ фронугар 34 киһи кыттыыны ылбыттара. Виктор Цой тылларыгар, музыкатыгар аатырбыт “Кукушка” ырыаны Юрий Стручков ыллаан иһитиннэрдэ. Нэһилиэк “Кыһыл маяк”, “Нэлим” холкуостарыттан 85 киһи “1941-45 сылларга Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ үлэҕэ килбиэнин иһин” мэтээлинэн наҕараадаламмыттара. Ол күүрээннээх үлэ кэмнэрин “Ол сыллар дуорааннара” үҥкүүнэн композиция дьүһүйдэ.
